'Ang Huling Pag-ibig ni Rizal', dokumentaryo ni Howie Severino (Full episode) | I-Witness

00:27:08
https://www.youtube.com/watch?v=LBuMtSnSwOU

Ringkasan

TLDRThe video recounts the life of Jose Rizal during his exile in Dapitan, where he found happiness with Josephine Bracken despite facing opposition from their families and the church. Rizal made significant contributions to the community, including establishing a school, practicing medicine, and creating a relief map of Mindanao. His relationship with Josephine led to the birth of a child who sadly did not survive. Despite his achievements, Rizal struggled with loneliness and a desire for freedom. The community admired him, and his legacy continues to influence Dapitan today.

Takeaways

  • 📚 Rizal's time in Dapitan was marked by personal happiness with Josephine.
  • ❤️ Their relationship faced significant opposition from families and the church.
  • 🗺️ Rizal created a relief map of Mindanao for the local community.
  • 🏫 He established a school and taught various subjects to children.
  • 💉 Rizal practiced medicine and became a respected doctor in Dapitan.
  • 👶 Their union resulted in a child who sadly did not survive.
  • 🏞️ Rizal's contributions left a lasting impact on Dapitan's cultural heritage.
  • 📜 His properties were confiscated after his execution by the Spanish government.
  • 🌳 The community admired Rizal and encouraged their children to learn from him.
  • 🕊️ Despite his achievements, Rizal felt loneliness during his exile.

Garis waktu

  • 00:00:00 - 00:05:00

    The love affair between Jose Rizal and Josephine Bracken is described as a scandal, yet they found happiness together in Dapitan, where they lived as a couple. Josephine referred to this period as the happiest month of her life, raising the question of whether Rizal felt the same. The narrative reflects on Rizal's life journey, emphasizing the significance of his four years in Dapitan, which is considered a crucial phase in his life.

  • 00:05:00 - 00:10:00

    Rizal arrived in Dapitan in July 1892, exiled by the Spanish government for his writings against abuses. The tranquility of Dapitan contrasted sharply with his previous life, and he made significant contributions to the community, including a remarkable relief map of Mindanao, which was intended for public appreciation and education.

  • 00:10:00 - 00:15:00

    The relief map of Mindanao, created by Rizal and Padre Sanchez, was a project aimed at making geography accessible to the masses. It was declared a national cultural treasure, and there are plans to make the church tower more accessible for visitors to appreciate this historical work. Dapitan's transformation into a city is attributed to Rizal's presence and contributions.

  • 00:15:00 - 00:20:00

    Rizal had a favorite spot in Dapitan where he played chess with his close friend Don Mariano. Despite his fondness for the place, Rizal longed for the vibrant life he had in Manila and Europe. His letters reveal a sense of melancholy, as he was confined to Dapitan, yet he made the best of his situation by establishing a school and clinic, contributing to the local community.

  • 00:20:00 - 00:27:08

    Rizal's legacy in Dapitan includes his work as a teacher, doctor, and researcher. He taught various subjects and even swimming, while also conducting scientific research. His contributions to medicine and education were significant, and he continued to feel the weight of his imprisonment, longing for freedom and a return to a more fulfilling life. His relationship with Josephine Bracken brought him joy, despite the challenges they faced from society and the church.

Tampilkan lebih banyak

Peta Pikiran

Video Tanya Jawab

  • What was the significance of Rizal's time in Dapitan?

    Rizal's time in Dapitan was significant as it was a period of personal happiness, contributions to education, and medical practice.

  • Who was Josephine Bracken?

    Josephine Bracken was Rizal's partner during his exile in Dapitan, and their relationship faced opposition from both families and the church.

  • What did Rizal contribute to the community in Dapitan?

    Rizal contributed by establishing a school, practicing medicine, and creating a relief map of Mindanao.

  • What was the outcome of Rizal and Josephine's relationship?

    Their relationship resulted in the birth of a child who unfortunately did not survive.

  • How did Rizal's exile affect his mental state?

    Despite his contributions, Rizal experienced loneliness and a longing for freedom during his exile.

  • What is the significance of the relief map created by Rizal?

    The relief map was significant as it was designed for the masses to appreciate their geography, unlike typical maps of the time.

  • What was Rizal's profession in Dapitan?

    Rizal was a doctor and also taught various subjects to local children.

  • How did the community view Rizal during his exile?

    The community respected and admired Rizal, and many parents encouraged their children to study under him.

  • What happened to Rizal's properties after his execution?

    Rizal's properties were confiscated by the Spanish government as part of his indemnity.

  • What legacy did Rizal leave in Dapitan?

    Rizal's legacy includes his contributions to education, medicine, and the cultural heritage of Dapitan.

Lihat lebih banyak ringkasan video

Dapatkan akses instan ke ringkasan video YouTube gratis yang didukung oleh AI!
Teks
fil
Gulir Otomatis:
  • 00:00:00
    [Musika]
  • 00:00:08
    iskandalo raw ang pag-iibigan nina jose
  • 00:00:10
    rizal at Josephine bracken tugo naman ni
  • 00:00:14
    Rizal iskandalo nga na mas masaya pa
  • 00:00:17
    sila kaya sa maraming magsing irog na
  • 00:00:21
    ikinasa sa Dapitan sa mindanao sila
  • 00:00:24
    nagkakilala at nagsama bilang
  • 00:00:27
    mag-asawa ayon sa naiwang sulat ni
  • 00:00:29
    Joseph
  • 00:00:31
    ito raw ang
  • 00:00:33
    pinakamaligayang buwan sa buong buhay
  • 00:00:36
    niya Ganon din ba kaya para sa ating
  • 00:00:39
    pambansang
  • 00:00:43
    bayani sa dalawang Dekada ko na sa
  • 00:00:46
    eyewitness binabalikbalikan ko ang buhay
  • 00:00:49
    ni Jose riz mula kabataan niya sa
  • 00:00:52
    kalamba at Binan pagkabinata niya sa
  • 00:00:55
    Europa at maging ang byahe niya sa
  • 00:00:57
    Amerika nung doktor na siya ang kulang
  • 00:01:00
    lang talaga ang apat na taon niya sa
  • 00:01:02
    Dapitan ang sa palagay ko
  • 00:01:05
    pinakamahalagang yugto sa buhay
  • 00:01:08
    [Musika]
  • 00:01:24
    niya unang tumapak si rizal sa dapita
  • 00:01:27
    noong ika ng Hulyo
  • 00:01:30
    1892 apat na taon bago siya
  • 00:01:34
    Mamatay ipinatapon siya rito ng
  • 00:01:36
    pamahalaang Espanyol bilang parusa sa
  • 00:01:39
    kanyang mga isinulat laban sa
  • 00:01:41
    pang-aabuso ng mga prile at mga
  • 00:01:45
    autoridad mula sa Maynila at Europa
  • 00:01:48
    ngayon nasa isang malayong lugar na siya
  • 00:01:51
    kung saan tila nakabibingi ang
  • 00:01:53
    katahimikan at
  • 00:01:57
    kawalan ito ang ang liwasan ng Dapitan
  • 00:02:01
    ngayon marahil ito raw ang unang nakita
  • 00:02:04
    ni Rizal sa unang umaga niya
  • 00:02:08
    [Musika]
  • 00:02:10
    rito hanggang ngayon wala pang mall sa
  • 00:02:14
    Dapitan sa plaza pa rin nagtatagpo ang
  • 00:02:17
    mga taga
  • 00:02:18
    rito sa unang buwan pa lang ni Rizal sa
  • 00:02:21
    lugar may idinagdag siya sa plaza na
  • 00:02:23
    hanggang ngayon ay
  • 00:02:26
    nakamamangha makikita lang ito ng buo
  • 00:02:29
    mula sa ng mga dambana ng lumang
  • 00:02:31
    simbahan ng
  • 00:02:35
    Dapitan sa pambihirang pagkakataon
  • 00:02:38
    binuksan ng simbahan ang marurupok na
  • 00:02:40
    daan para makita namin ang kabuuan ng
  • 00:02:43
    pinakamalaking obra ni
  • 00:02:46
    Rizal Ayan Nandito po tayo ngayon sa
  • 00:02:52
    qul concete Be ano Kapit lang po kay
  • 00:02:55
    maigi kisam na po siya ng
  • 00:02:58
    simbahan
  • 00:03:01
    narinig ko pa yung mga paniki meron sila
  • 00:03:03
    dito
  • 00:03:05
    Opo Kamusta po Dian Sir kamusta po ang
  • 00:03:09
    Vi diyan sir Ang view parang Haunted
  • 00:03:13
    Okay malapit na tayo dito sa tuktok ng
  • 00:03:16
    tore ng simbahan Pero itong tinatayuan
  • 00:03:18
    ko ngayon Gan lang yung lapad at amoy na
  • 00:03:23
    amoy yung M
  • 00:03:25
    paniki in ul Ma yung opening
  • 00:03:33
    presko na rito Ito pa rin yung mga
  • 00:03:36
    kampana nung panahon ni rizal Opo k Ano
  • 00:03:40
    po yung kamp riz panahon ni pa rin yung
  • 00:03:43
    mga
  • 00:03:44
    kamp ginagamit pa rin onong mga kamp na
  • 00:03:47
    to Opo ginagamit pa rin po yan at meron
  • 00:03:50
    na lang pong tali na hinihila sa baba po
  • 00:03:52
    para yung mga mga sakristan na po
  • 00:03:54
    kailang
  • 00:03:55
    umakyat Ang hirap umakyat dito OP
  • 00:04:06
    Sa wakas natanaw namin ang higanteng
  • 00:04:08
    mapang nilikha mismo ng mga kamay ni
  • 00:04:11
    Rizal kakaibang mapa ng Mindanao ang
  • 00:04:15
    kaunaunahang ambag niya sa Dapitan na
  • 00:04:18
    masusundan ng marami pang iba ano yung
  • 00:04:22
    significance ng mapang ito ito pong
  • 00:04:24
    relief map of Mindanao na ginawa ni Jose
  • 00:04:26
    Rizal at ni Padre Sanchez Ito lang naman
  • 00:04:28
    po isa saun ah ang ginawang project ni
  • 00:04:30
    Rizal pagkarating niya rito sa Dapitan
  • 00:04:32
    no
  • 00:04:34
    1892 Ang karaniwang mapa noon ay gawa sa
  • 00:04:37
    papel at nakikita lang na mga may mataas
  • 00:04:40
    na pinag-aralan pero ang mapang ito ay
  • 00:04:44
    para sa
  • 00:04:45
    masa dito rin natin makikita o
  • 00:04:48
    mapapansin ng si rizal gusto niya hindi
  • 00:04:51
    lang siya yung makaka-appreciate nitong
  • 00:04:52
    mapang ginawa nila ni Padre Sanchez
  • 00:04:54
    gusto rin niya ma-appreciate it ng taong
  • 00:04:56
    bayan Opo at yun po so buot sa
  • 00:05:00
    ma-appreciate at saka ano rin po para
  • 00:05:01
    matuto rin po yung mga taong bayan na
  • 00:05:04
    ano na malaman yung kanilang lugar
  • 00:05:07
    kanang geography ng kanilang
  • 00:05:10
    lugar idineklara ng national cultural
  • 00:05:13
    treasure ang relief map ng Mindanao ni
  • 00:05:19
    Rizal So yung Dapitan ah may mga dahil
  • 00:05:23
    tila buwis buhay ang mga hagdan sa
  • 00:05:25
    ngayon iilan lang ang pinahihintulutang
  • 00:05:28
    umakyat sa tore ng simbahan may plano ba
  • 00:05:31
    na gawing accessible yun para talagang
  • 00:05:33
    ma-appreciate yung mapa Yes po in fact
  • 00:05:35
    ah kung lang nag pandemic no na nagawas
  • 00:05:40
    sa namin in a in a fast phase na iung
  • 00:05:44
    restoration of this church Uh we have
  • 00:05:47
    started it now Iyung una with in the
  • 00:05:50
    planning stage with the with the
  • 00:05:54
    historical
  • 00:05:55
    institute at saka sa Cultural Heritage
  • 00:05:57
    na nagas kami ng permission if we can
  • 00:06:00
    start the restoration so ang part of the
  • 00:06:04
    restoration plan namin is gagawa kami ng
  • 00:06:08
    hagdanan which is safer na makakadaan
  • 00:06:12
    diyan sa
  • 00:06:15
    [Musika]
  • 00:06:20
    taas halos walang kanto sa Dapitan na
  • 00:06:23
    hindi mo maaalala si
  • 00:06:27
    rizal sa liit nito
  • 00:06:29
    naging lungsod ngaraw ang Dapitan Dahil
  • 00:06:32
    lang tumira siya
  • 00:06:34
    [Musika]
  • 00:06:35
    rito lingid sa kaalaman ng marami may
  • 00:06:39
    Tambayan si Rizal sa Dapitan kung saan
  • 00:06:41
    nakapaglaro siya ng chess ng tahimik
  • 00:06:44
    kasama ng isang matalik na
  • 00:06:46
    [Musika]
  • 00:06:49
    kaibigan si Don Mariano
  • 00:06:52
    hamoy dating opisyal ng munisipyo sa
  • 00:06:55
    Dapitan si Don Mariano at tulad ni Rizal
  • 00:06:58
    nag-aral sa Ateneo sa
  • 00:07:00
    [Musika]
  • 00:07:02
    Maynila naging magkasosyo sila sa abaka
  • 00:07:05
    training at magkalaban sa kanilang
  • 00:07:08
    paboritong
  • 00:07:09
    laro chess ang hindi talaga mawawala
  • 00:07:12
    they play chess all the time and we
  • 00:07:16
    notice in even in other houses sa mga
  • 00:07:19
    kaibigan niya po even in luzon there was
  • 00:07:22
    always a chest set So yun talaga yung
  • 00:07:26
    pas time talaga
  • 00:07:27
    nila the chest set was there it was
  • 00:07:30
    owned by my great grandfather and
  • 00:07:33
    Uh yung mga verbal accounts of my Uh
  • 00:07:38
    grandfather so Naglalaro sila dito
  • 00:07:41
    minsan nga dala niya si ano si yung
  • 00:07:44
    sister niya si
  • 00:07:47
    string malungkot din dito sa Dapitan
  • 00:07:50
    kahit even siya ah When you read his Uh
  • 00:07:54
    letters in his books he wanted to go to
  • 00:07:59
    syempre to a place na much better than
  • 00:08:03
    Dapitan He was Uh He was a person na
  • 00:08:06
    sanay sa Manila sanay sa mga
  • 00:08:10
    Metropolitan cities mga Germany Spain ba
  • 00:08:13
    sanay na sanay siya doon tos biglang
  • 00:08:15
    mapupunta siya dito So gusto niya umalis
  • 00:08:19
    gusto niya umalis Pero kung Ah hindi
  • 00:08:22
    siya nung hindi siya pinayagan na umalis
  • 00:08:24
    dito or nung tinapon siya dito at first
  • 00:08:26
    he had to make ano make do of what we
  • 00:08:31
    had bagong bukas bilang Museo ang balay
  • 00:08:35
    hamoy at ngayon unang matutunghayan sa
  • 00:08:39
    telebisyon isa raw ito sa pinakamalimit
  • 00:08:42
    bisitahin ng pambansang bayani at may
  • 00:08:45
    paalala rito na si Rizal ay naging
  • 00:08:48
    doktor din ng
  • 00:08:49
    pamilya so ito dito po siya pinanganak
  • 00:08:52
    ah in 189 and Rizal attended to the
  • 00:08:57
    delivery siya mismo naglabas kay kay
  • 00:08:59
    baby Pablo nung time na
  • 00:09:02
    yon as a favor to his friend No
  • 00:09:06
    Yeah may bigat ba ah hindi naman
  • 00:09:18
    okay ilan sa kanilang
  • 00:09:21
    koleksyon Ngayon pa lang ipapakita sa
  • 00:09:25
    publiko kay rizo Oo kay Rizal He left
  • 00:09:30
    1896 hurriedly yung pag-alis niya eh
  • 00:09:34
    Ah oo nakuha to ni ng ni Don Mariano got
  • 00:09:39
    it from Rizal binigay ni Rizal sa kanya
  • 00:09:42
    But you know I'll show you more may
  • 00:09:44
    papakita ako sayo na very very
  • 00:09:48
    interesting ito look
  • 00:09:51
    [Musika]
  • 00:09:54
    inside ito this one this
  • 00:09:57
    one New York Yes New York so galing pala
  • 00:10:01
    siyang New York nakatatak na New York
  • 00:10:06
    Oo ito it was discovered I discovered it
  • 00:10:09
    sa bodega lang dito sa bahay so on top
  • 00:10:12
    of this mga kahon-kahon kahoy mga ganon
  • 00:10:20
    ganon alam natin nung nagpunta si rizal
  • 00:10:22
    sa America nung 1888 ngayon maaring ito
  • 00:10:26
    ang katibayan na may binili siyang sa
  • 00:10:29
    New York at dinala sa Europa at
  • 00:10:34
    bitbiton hanggang
  • 00:10:37
    Dapitan sa Dapitan wala niisang litrato
  • 00:10:40
    si
  • 00:10:41
    rizal tulad ng sa Europa kung saan
  • 00:10:44
    maraming Kuha sa
  • 00:10:48
    kanya ngunit may iniwan siya rito na
  • 00:10:52
    buhay na buhay pa
  • 00:10:54
    rin
  • 00:10:56
    ex Rizal ang nanalo sa
  • 00:11:00
    loto dalawa ang kahati ni Rizal sa
  • 00:11:03
    jackpot na Php2,000 noong 1892 katumbas
  • 00:11:08
    yon sa mahigit 22.5 milyon ngayon ang
  • 00:11:11
    gubat na to ay kasama sa lupang nabili
  • 00:11:14
    ni Rizal gamit ang napanalunan niya 2 km
  • 00:11:18
    lang mula sa poblasyon ng
  • 00:11:20
    [Musika]
  • 00:11:23
    Dapitan 16 na ektarya ang lupa ni
  • 00:11:27
    Rizal at kapiraso lang nito ang tinayuan
  • 00:11:30
    niya ng mga
  • 00:11:31
    gusali kasama na ang munting paaralan
  • 00:11:35
    klinika at
  • 00:11:38
    bahay mga replika lang ito ng mga
  • 00:11:41
    ipinagawa ni Rizal na hango sa mga
  • 00:11:43
    kwento ng kanyang mga naging
  • 00:11:46
    mag-aaral kapansin-pansin na iba-iba ang
  • 00:11:50
    bilang ng dingding ng mga
  • 00:11:52
    kubo may octagonal at
  • 00:11:56
    hexagonal Bukod sa kwadrado
  • 00:12:00
    para mas lalo raw maintindihan ang mga
  • 00:12:02
    mag-aaral niya ang mga hugi sa
  • 00:12:05
    geometry Ito po
  • 00:12:09
    ang sa loob ng museo rito matatagpuan
  • 00:12:12
    ang pisarang mismong ginamit ni
  • 00:12:15
    [Musika]
  • 00:12:17
    Rizal at ang kanyang
  • 00:12:21
    lamesa na may disenyong siya mismo ang
  • 00:12:25
    Umukit Ano to naiwan lang nung umalis
  • 00:12:28
    siya Ha paano napunta sa Museum ito
  • 00:12:32
    itong Estate niya dito sa Talisay isa sa
  • 00:12:37
    mga nakumpiskang mga ari-arian ni Rizal
  • 00:12:40
    Because Rizal when he was executed at
  • 00:12:43
    the Bagong Bayan he had an indemnity to
  • 00:12:47
    pay php100,000 to the Spanish government
  • 00:12:51
    kaya since he has no money at that
  • 00:12:54
    amount sine quester yung ari-arian niya
  • 00:12:57
    dito sa Dapitan so pati na to dito mga
  • 00:13:00
    nandito sa loob ng So lahat ng
  • 00:13:02
    properties sa loob ng Talisay farm ni
  • 00:13:05
    rizal kinumpiska ni ng Spanish
  • 00:13:09
    government Ah so kasama na to kasama
  • 00:13:12
    na ang matagal ng pangarap ni Rizal na
  • 00:13:15
    magtayo ng paaralan ay natupad niya sa
  • 00:13:19
    Dapitan masasabi itong progresibo kahit
  • 00:13:22
    sa ating
  • 00:13:25
    panahon Bukod sa matematika wikang
  • 00:13:27
    Espanyol at at
  • 00:13:29
    ingles Tinuruan niya ang mga batang
  • 00:13:31
    lumangoy at sumisid sa ilog at
  • 00:13:37
    dagat at sumuri ng mga halaman at puno
  • 00:13:40
    na mga paru-paro insekto at hayop sa
  • 00:13:46
    [Musika]
  • 00:13:49
    gubat dinayo rin siya ng mga pasyente
  • 00:13:55
    rito noong panahon niya isa sa Si Dr
  • 00:13:59
    Rizal na pinakatanyag na doktor sa buong
  • 00:14:01
    Asya at espesyalista sa
  • 00:14:08
    mata Mula pa Hong Kong may dumayo sa
  • 00:14:13
    kanya isang babaeng magbibigay sigla sa
  • 00:14:17
    kanyang buhay sa
  • 00:14:19
    [Musika]
  • 00:14:23
    Dapitan sa halagang Php1 ng pera noon
  • 00:14:27
    nabili ni Rizal ang kanyang lupa ang
  • 00:14:30
    pinakamalaking bahagi nito ay may
  • 00:14:32
    makapal na gubat Talisay ang bansag sa
  • 00:14:36
    kanyang lupa na pangalan din ng punong
  • 00:14:38
    madalas makita malapit sa
  • 00:14:40
    [Musika]
  • 00:14:50
    tubig ang gubat ni Rizal ay may mga
  • 00:14:53
    nakatago palang yaman mga hayop na siya
  • 00:14:56
    ang unang nagsaliksik at mga halamang
  • 00:14:59
    gamot na ginamit niya sa mga
  • 00:15:06
    [Musika]
  • 00:15:10
    pasyente nasa gubat tayo ngayon sa loob
  • 00:15:13
    ng lupain ni
  • 00:15:14
    Rizal si Rizal noon e madalas daw gumala
  • 00:15:18
    sa loob ng Gubat niya para mag-relax
  • 00:15:22
    mangolekta ng mga specimens ng halaman
  • 00:15:26
    at wildlife para pag
  • 00:15:31
    [Musika]
  • 00:15:41
    aralan marami siyang nakolekta sa
  • 00:15:43
    Talisay na ipinadala niya sa mga
  • 00:15:45
    syentipiko sa Europa kapalit ng mga
  • 00:15:48
    [Musika]
  • 00:15:50
    libro sa katunayan may palaka butiki at
  • 00:15:55
    kulis na ipinangalan sa
  • 00:15:57
    kanya ang rofus
  • 00:16:01
    rizali ang flying lizard na Draco rizali
  • 00:16:04
    ay tila may kapa mga ambag sa siyensya
  • 00:16:07
    na nagmula sa
  • 00:16:11
    dapita protected area na ngayon ang
  • 00:16:14
    gubat na
  • 00:16:15
    ito bawal ang pumutol o kumuha ng kahit
  • 00:16:18
    ano
  • 00:16:20
    rito malubong at saka yung ano isang
  • 00:16:23
    klaseng isda hindi lang pamahalaan ang
  • 00:16:26
    nagbabantay sa gubat ni Rizal Sila po
  • 00:16:29
    may isang komunidad na nakatira mismo sa
  • 00:16:32
    tabi ng Talisay na naatang hindi
  • 00:16:35
    gagalawin ang pamana ng
  • 00:16:37
    bayani biglang lamig
  • 00:16:39
    Ano ito ang grupong Kingdom of God na
  • 00:16:43
    may templo
  • 00:16:45
    [Musika]
  • 00:16:49
    rito itinatag ni Philemon reambonanza
  • 00:16:53
    ang grupo noong dekado 80 paniwala ng
  • 00:16:56
    mga miyembro na si riz ay sinapian ng
  • 00:16:59
    espiritu ng
  • 00:17:01
    Diyos na siya namang lumipat sa kanilang
  • 00:17:04
    pinuno na si Haring Philemon
  • 00:17:07
    [Musika]
  • 00:17:09
    kaya binansagan na rin silang mga
  • 00:17:11
    rizalista ng dapita kasi unang una si
  • 00:17:14
    mal nahari ay siyang pinasukan ng
  • 00:17:17
    espiritu ni Dr Jose Rizal o kaya tanggap
  • 00:17:21
    namin na si malari tinawag na ah ralan
  • 00:17:25
    yung samahan namin bagamat yung aming
  • 00:17:28
    pangkat o grupo e Kingdom of God kasi
  • 00:17:32
    unang-una dalawa man lang ang tao sa
  • 00:17:37
    mundo
  • 00:17:38
    ralan rista at saka
  • 00:17:41
    satanista so para sa amin Ayaw naming
  • 00:17:45
    mabilong sa satanista Dito kami sa
  • 00:17:52
    [Musika]
  • 00:17:57
    rista isa sa mga ginawa ni Rizal na
  • 00:18:00
    kanilang sinusunod ay ang panggagamot
  • 00:18:03
    gamit ang natural na
  • 00:18:06
    pamamaraan sa Dapitan kilala ang mga
  • 00:18:08
    miyembro ng Kingdom of God bilang mga
  • 00:18:11
    [Musika]
  • 00:18:16
    hilot ito ang pinakaharap buhay ng mga
  • 00:18:19
    miyembro at may mga klinika sila sa
  • 00:18:22
    ilang lugar sa
  • 00:18:24
    Dapitan naging idol namin si Dr Jose
  • 00:18:27
    Rizal sa pang gamot sa pagpapagaling sa
  • 00:18:30
    lahat ng klaseng karamdaman ng tao kaya
  • 00:18:34
    sa pamamagitan niya
  • 00:18:36
    ah tumatawag kami sa kanya na ang lahat
  • 00:18:41
    ng aming ah
  • 00:18:43
    magagamot o ay gagaling duguan ang tawag
  • 00:18:47
    sa halamang gamot na ginagamit ang
  • 00:18:49
    kanilang grupo nagkukulay dugo kasi ito
  • 00:18:52
    kapag hilaga so gamot siya para sa lahat
  • 00:18:56
    Ano kulang o dugo
  • 00:18:58
    [Musika]
  • 00:19:09
    m nakakatunaw ng bato yan yung ano nila
  • 00:19:14
    hindi ko alam sir Basta sabi ni mahal ng
  • 00:19:17
    har k maniwala lang K kahit maliit
  • 00:19:27
    lang Galon pa ang inyong inumin hindi
  • 00:19:30
    kayo maano
  • 00:19:32
    galing hindi sila gumagamit ng mga
  • 00:19:34
    nabibili sa
  • 00:19:41
    botika nagtagumpay si rizal sa
  • 00:19:44
    sari-saring larangan sa dapita sa
  • 00:19:46
    pagtuturo panggagamot pagsasaliksik
  • 00:19:51
    pagtatanim at maging sa
  • 00:19:56
    kalakalan ngunit hindi nawala sa kanya
  • 00:19:59
    ang kalungkutan ng isang bilanggo na
  • 00:20:02
    minamanmanan ng bawat
  • 00:20:04
    galaw pati mga liham sa kanya binubuksan
  • 00:20:08
    muna ng mga
  • 00:20:09
    autoridad unti-unti naglaho ang kanyang
  • 00:20:12
    pag-asa na makalalaya pa
  • 00:20:14
    [Musika]
  • 00:20:16
    siya nabuhayan lang siya ng loob n
  • 00:20:20
    Dumating ang isang babae sa
  • 00:20:23
    [Musika]
  • 00:20:27
    buhay
  • 00:20:29
    [Musika]
  • 00:20:45
    halos arawaraw kailangan ni riz maglakad
  • 00:20:48
    at magbangka sa bayan mula sa kanang
  • 00:20:50
    lugar kaya mayang hingang Pam sa
  • 00:20:57
    Luzon
  • 00:20:59
    Segunda manong bisikleta lang daw ang
  • 00:21:01
    kailangan niya sa Dapitan pero matibay
  • 00:21:03
    raw dapat para sa matagtag na mga
  • 00:21:07
    [Musika]
  • 00:21:13
    daan isa sa mga hinahangaan ko kay riz
  • 00:21:17
    ay angyang pagbutihin ng kalagayan kahit
  • 00:21:20
    anang
  • 00:21:21
    [Musika]
  • 00:21:27
    sapitin m sa mirro na isa niyang tula na
  • 00:21:30
    isinulat dito mula sa gubat naghahanap
  • 00:21:33
    ng kapayapa at
  • 00:21:36
    katahimikan pahinga sa pagal na
  • 00:21:40
    utak at
  • 00:21:42
    katahimikan sa pusot ng
  • 00:21:47
    damin tumibok muli ang puso ni Rizal na
  • 00:21:51
    may dumayo mula sa Hong Kong Noong
  • 00:21:53
    Pebrero taong
  • 00:21:55
    189 si Josephine Pren
  • 00:21:59
    maagang naulila ang L taong gulang na
  • 00:22:02
    dalaga sinamahan niya sa Dapitan ng na
  • 00:22:05
    umampon sa kanya si geor t para ipagamot
  • 00:22:09
    K riz ang halos bulag Nong
  • 00:22:12
    [Musika]
  • 00:22:14
    mata Isang buwang nami sa Dapitan ng
  • 00:22:17
    pasyente kasama si ang palay Rizal k
  • 00:22:21
    [Musika]
  • 00:22:26
    Josephine sa panahong yon nagkamabutihan
  • 00:22:30
    loob sina Rizal at
  • 00:22:35
    Josephine niyaya siya ni Rizal
  • 00:22:38
    [Musika]
  • 00:22:42
    magpakasal tutol dito ang amain ni
  • 00:22:45
    Josephine na tila may pagtingin din sa
  • 00:22:48
    dalaga hindi rin siang Ayon maging ang
  • 00:22:51
    pamilya ni Rizal na ang hinala pa kay
  • 00:22:53
    Josephine ay isang espiya ng mga prile
  • 00:22:57
    at ang pinaka malaking tumutol sa
  • 00:22:58
    kanilang pagsasama ay ang simbahang
  • 00:23:01
    Katoliko hindi sila pinayagang
  • 00:23:03
    magpakasal si rizal po gustong makipag
  • 00:23:07
    kasal sa kanya naging Sweetheart na si
  • 00:23:09
    Josephine pret kailangan muna niyang
  • 00:23:12
    bawiin yung mga sinabi niya against the
  • 00:23:14
    church at maging dapat maging siyang ano
  • 00:23:17
    ah Spanish good Spanish subject Hindi
  • 00:23:19
    naman talaga niya kalaban yyung simbahan
  • 00:23:22
    Ang gusto lang niyang i-criticize o
  • 00:23:24
    tuligsain ay yung ah maling gawain na
  • 00:23:28
    mga taong
  • 00:23:30
    simbahan hindi pumayag si rizal sa
  • 00:23:32
    kondisyon ng simbahan ngunit hanggang sa
  • 00:23:35
    huli ang isa't isa pa rin ang itinibok
  • 00:23:39
    ng mga puso nila ni
  • 00:23:41
    [Musika]
  • 00:23:46
    Josephine ang pagtutol ng marami ay
  • 00:23:50
    hindi naging balakit sa kanilang
  • 00:23:52
    relasyon sa ating kasaysayan Jose at
  • 00:23:56
    josefina ang kilalang magl in
  • 00:23:59
    partners ayon sa maiksing talambuhay na
  • 00:24:02
    isinulat ni
  • 00:24:04
    Josephine ang kanilang pagsasama sa
  • 00:24:06
    Dapitan ang pinakamasayang yugto ng
  • 00:24:09
    kanyang
  • 00:24:10
    buhay at kahit nagkakasala sila sa mata
  • 00:24:14
    ng simbahan hindi itinakwil ng mga
  • 00:24:16
    Dapitan si
  • 00:24:19
    [Musika]
  • 00:24:23
    rizan karamihan sa mga mag-aaral niya
  • 00:24:26
    noon hindi pinahinto ng kanilang mga
  • 00:24:28
    magulang na mag-aral kay
  • 00:24:31
    [Musika]
  • 00:24:38
    Rizal Nagbunga ng anak ang kanilang
  • 00:24:42
    pagsasama ngunit iniluwal ang bata ng
  • 00:24:45
    walang
  • 00:24:46
    [Musika]
  • 00:24:52
    buhay inilibing ni Rizal ang kanilang
  • 00:24:55
    anak ng walang
  • 00:24:56
    lapida sa isang lugar sa kanyang lupain
  • 00:24:59
    na hanggang ngayon walang nakatitiyak
  • 00:25:02
    kung
  • 00:25:04
    [Musika]
  • 00:25:11
    saan sa nakaraang siglo tila hindi
  • 00:25:15
    malaki ang ipinagbago ng
  • 00:25:19
    dapita malinis at maganda pa rin ang
  • 00:25:23
    kapaligiran makapal pa ang
  • 00:25:26
    kagubatan
  • 00:25:29
    mait ang mga
  • 00:25:33
    tao at halos Wal
  • 00:25:37
    dito wala
  • 00:25:40
    traffic noong nabubuhay si riz dito Isa
  • 00:25:43
    na siyang idolo ng
  • 00:25:45
    bayan nagmahalan sila rito ni Josephine
  • 00:25:49
    kaya
  • 00:25:50
    Nakapagtataka Bakit siya kailang umalis
  • 00:25:56
    dito
  • 00:25:58
    n mabigyan ng pagkakataon sumakay Rizal
  • 00:26:01
    at Josephine sa
  • 00:26:03
    barila at hindi
  • 00:26:09
    nakabalik maar higit sa lahat ng ibang
  • 00:26:12
    nais sa buhay Kasama na ang maliit na
  • 00:26:15
    hiling magkaroon ng
  • 00:26:17
    bisikleta at ang ligaya na magkaroon ng
  • 00:26:20
    [Musika]
  • 00:26:23
    pamil
  • 00:26:26
    naiz
  • 00:26:31
    mula sa Dapitan Ako si hawi Severino at
  • 00:26:35
    ito ang eye
  • 00:26:38
    [Musika]
  • 00:26:56
    Witness
  • 00:26:57
    [Musika]
  • 00:27:07
    c
Tags
  • Jose Rizal
  • Josephine Bracken
  • Dapitan
  • exile
  • education
  • medicine
  • relief map
  • Filipino history
  • cultural heritage
  • relationship