00:00:00
Translator: Besnik Bleta
Reviewer: Helena Bedalli
00:00:15
Një gazetar po pyeste
00:00:17
Mark Zuckerberg-un rreth prurjes së lajmeve.
00:00:20
Dhe gazetari e pyeti,
00:00:22
"Pse qenka kaq e rëndësishme?"
00:00:24
Zuckerberg-u u përgjigj,
00:00:26
"Një ketër që po ngordh në bahçen tuaj
00:00:28
mund të jetë më me rëndësi për ju këtë çast
00:00:31
sesa njerëzit që vdesin në Afrikë."
00:00:34
Dhe unë dua të flas mbi atë se
00:00:36
si do dukej Web-i i bazuar në këtë kuptim të rëndësisë.
00:00:40
Gjatë adoleshencës time
00:00:42
në një zonë vërtet rurale në Maine,
00:00:44
Interneti përfaqësonte diçka krejt të ndryshme për mua.
00:00:47
Përfaqësonte një lidhje me botën.
00:00:49
Përfaqësonte diçka që mund të na lidhte krejt ne me njëri-tjetrin.
00:00:52
Dhe isha i sigurt se do të ishte i shkëlqyer për demokracinë
00:00:55
dhe shoqërinë tonë.
00:00:58
Por ja ku ndodhi kthesa
00:01:00
në mënyrën se si përhapet informacioni online,
00:01:02
dhe që është e padukshme.
00:01:05
Dhe nëse nuk i vëmë rëndësi,
00:01:07
do të mund të bëhej problem real.
00:01:10
Së pari e vura re në një vend ku kaloj mjaft kohë --
00:01:13
në faqen time në Facebook.
00:01:15
Politikisht jam progresist -- surprizë e madhe --
00:01:18
por kam qenë përherë i hapur ndaj ideve konservatore.
00:01:20
Më pëlqen të dëgjoj se ç'mendojnë;
00:01:22
Më pëlqen të shoh se çfarë ndjekin;
00:01:24
Më pëlqen të mësoj ndopak gjëra.
00:01:26
Ndaj u befasova kur një ditë vura re
00:01:29
që konservatorët ishin zhdukur nga prurjet e mia në Facebook.
00:01:33
Dhe, siç u mor vesh, çka po ndodhte qe që
00:01:35
Facebook-u po shihte se ç'lidhje klikoja unë,
00:01:39
dhe kish vënë re se, në të vërtetë,
00:01:41
klikoja më tepër lidhje nga miq të mijtë liberalë
00:01:43
se sa lidhje nga miqtë e mi konservatorë.
00:01:46
Dhe pa më pyetur për këtë,
00:01:48
u pat rënë vizë atyre.
00:01:50
U zhdukën.
00:01:54
Por Facebook-u nuk është vendi i vetëm
00:01:56
që bën këtë përpunim të padukshëm,
00:01:58
algoritmik, në Web.
00:02:01
Edhe Google-i e bën.
00:02:03
Nëse kërkoj unë për diçka, dhe kërkoni edhe ju për diçka,
00:02:06
madje tani, në të njëjtin çast,
00:02:08
secili mund të marrë përfundime kërkimi shumë të ndryshme.
00:02:11
Edhe pse pa u futur te llogaria juaj, më tha një inxhinier,
00:02:14
ka 57 sinjale
00:02:16
që Google-i i vëzhgon --
00:02:19
gjithçka, nga lloji i kompjuterit që përdorni
00:02:22
deri te lloji i shfletuesit me të cilin punoni
00:02:24
dhe vendi ku gjendeni --
00:02:26
krejt kjo përdoret për t'ju personalizuar përfundimet tuaja të kërkimit.
00:02:29
Ja mendojeni për një sekondë:
00:02:31
nuk ka më Google standard.
00:02:35
Dhe më e bukura e kësaj është që është vështirë të shihet.
00:02:38
Nuk e shihni dot se sa të ndryshme janë përfundimet tuaja të kërkimit
00:02:40
nga ato të dikujt tjetër.
00:02:42
Por para pak javësh,
00:02:44
u kërkova një dorë shokëve të kërkonin në Google për "Egjipt"
00:02:47
dhe të më dërgonin foto ekrani me përfundimet e kërkimit.
00:02:50
Ja fotoja e shokut tim, Skotit.
00:02:54
Dhe ja edhe fotoja e mikut tim Daniel.
00:02:57
Po t'i vini krah më krah,
00:02:59
as që keni nevojë të lexoni lidhjet
00:03:01
për të parë se sa të ndryshme janë këto dy faqe.
00:03:03
Por po të lexoni lidhjet,
00:03:05
është vërtetë për t'u shënuar.
00:03:09
Danieli nuk mori gjë fare rreth protestave në Egjipt
00:03:12
në faqen e parë të përfundimeve nga Google-i për të.
00:03:14
Përfundimet për Skotin qenë plot me të tilla.
00:03:16
Dhe këtu bëhej fjalë për lajmin e ditës të atëhershëm.
00:03:18
Ja pra se sa të ndryshme po bëhen këto përfundimet.
00:03:21
Por nuk është vetëm Google-i apo Facebook-u.
00:03:24
Kjo është diçka që po bën kërdinë në Web.
00:03:26
Ka plot kompani që e bëjnë këtë lloj personalizimi.
00:03:29
Yahoo News, site-i më i madh për lajme në Internet,
00:03:32
tani është i personalizuar -- njerëz të ndryshëm marrim gjëra të ndryshme.
00:03:36
Huffington Post, Washington Post, New York Times --
00:03:39
të gjithë flirtojnë në mënyra të ndryshme me personalizimin.
00:03:42
Dhe kjo na shpie shumë shpejt
00:03:45
drejt një bote në të cilën
00:03:47
Interneti na tregon atë që ai mendon se duam të shohim,
00:03:51
por jo domosdoshmërisht atë çka ne duam të shohim.
00:03:54
Siç tha Eric Schmidt-i,
00:03:57
"Për njerëzit do të bëhet shumë e vështirë të shohin
00:04:00
apo konsumojnë diçka që,
00:04:02
në një farë mënyre, nuk është përshtatur për ta."
00:04:05
Mendoj se ky është problem.
00:04:07
Dhe mendoj se, po t'i bëni bashkë gjithë këta filtra,
00:04:10
po të merrni gjithë këto algoritme,
00:04:12
ju del ajo që unë e quaj flluska filtrash.
00:04:16
Dhe flluska juaj e filtrave është universi juaj unik,
00:04:19
personal, i informacionit
00:04:21
në të cilin banoni online.
00:04:23
Dhe se ç'përmban flluska juaj e filtrave
00:04:26
varet se kush jeni, dhe se çfarë bëni.
00:04:29
Por rëndësi ka fakti që nuk e vendosni ju se ç'hyn në të.
00:04:33
Dhe akoma më e rëndësishme,
00:04:35
ju nuk shihni në fakt se ç'u la jashtë.
00:04:38
Një nga problemet me flluskën e filtrave
00:04:40
u zbulua nga disa kërkues në Netflix.
00:04:43
Duke vëzhguar radhët e porosive për marrje filmash me qira te Netflix, vunë re diçka të çuditshme
00:04:46
që ndoshta e kanë vënë re shumë prej nesh,
00:04:48
se ka disa filma që sikur
00:04:50
i bëjnë bisht radhës e mbërrijnë në shtëpinë tuaj.
00:04:53
Dalin nga radha pa hyrë mirë në të.
00:04:56
P.sh. "Iron Man" fluturon prej radhe,
00:04:58
ndërsa "Waiting for Superman"
00:05:00
mund të presë për një kohë të gjatë.
00:05:02
Ajo çfarë zbuluan
00:05:04
qe që në radhët tona të porosive te Netflix-i
00:05:06
zhvillohet kjo betejë epike mes
00:05:09
asaj si e duam veten në të ardhmen
00:05:12
dhe asaj vetes më impulsive siç jemi faktikisht.
00:05:15
Dihet se të tërë duam të jemi nga ata
00:05:17
që e kanë parë "Rashomon,"-in
00:05:19
por mu tani duam
00:05:21
të shohim për të katërtën herë "Ace Ventura"-n.
00:05:24
(Të qeshura)
00:05:27
Në rastin më të mirë të përpunimit, na jepet pak nga të gjitha.
00:05:29
Na jepet pak Justin Bieber
00:05:31
dhe pak Afganistan.
00:05:33
Na jepet ca informacion për perimet;
00:05:35
na jepet dhe ca informacion për ëmbëlsirat.
00:05:38
Çështja me këta lloj filtrash algoritmikë,
00:05:40
këta filtra të personalizuar,
00:05:42
është se mund të ndikojnë në këtë ekuilibër,
00:05:44
ngaqë ata kryesisht vërejnë
00:05:48
së pari se çfarë klikoni ju.
00:05:52
Dhe në vend të një diete të baraspeshuar për informacionin,
00:05:55
përfundoni i rrethuar nga
00:05:57
informacion që është për t'u hedhur në kosh.
00:05:59
Kjo të bën të mendosh që ne,
00:06:01
në fakt, mund ta kemi zënë së prapthi punën me Internetin.
00:06:04
Në një shoqëri transmetimesh --
00:06:06
kështu thotë miti i themeleve të paktën --
00:06:08
në një shoqëri transmetimesh,
00:06:10
kishte roje, redaktorët,
00:06:12
dhe këta kontrollonin fluksin e informacionit.
00:06:15
Dhe më vonë erdh Interneti dhe i hoqi qafe ata,
00:06:18
u lejoi të tërëve të lidhen me njëri-tjetrin,
00:06:20
dhe deri këtu bukuri.
00:06:22
Por kjo nuk po ndodh tani.
00:06:26
Ajo që po shohim është më shumë kalim i stafetës
00:06:29
nga rojet njerëzore
00:06:31
te ato algoritmike.
00:06:34
Dhe puna është se algoritmet
00:06:37
ende nuk kanë të trupëzuar atë lloj etike
00:06:40
që kishin redaktorët.
00:06:43
Nëse për botën tonë do të kujdesen algoritmet,
00:06:46
nëse do të vendosin ata se çfarë të shohim dhe çfarë jo,
00:06:49
atëherë na duhet të sigurohemi
00:06:51
që nuk merren vetëm me gjërat e rëndësishme për dikë.
00:06:54
Na duhet të bëjmë të mundur që të na tregojnë edhe gjëra
00:06:56
që janë të sikletshme, dyshuese, me rëndësi --
00:06:59
kjo është ajo që bën TED-i --
00:07:01
këndvështrime të tjera.
00:07:03
Dhe çështja është që ne, si shoqëri,
00:07:05
e kemi kaluar një herë këtë.
00:07:08
Më 1915, gazetat nuk djersinin dhe aq shumë
00:07:11
lidhur me përgjegjësitë e tyre civile.
00:07:14
Dhe ja ku njerëzit vunë re
00:07:16
që ato po bënin diçka vërtet me rëndësi.
00:07:19
Që, në fakt, nuk mund të kishte
00:07:21
demokraci funksionale po qe se
00:07:23
qytetarëve nuk u shkonte një rrymë e shëndoshë informacioni,
00:07:28
që roli i gazetave ish kritik ngaqë funksiononin si filtër,
00:07:31
e kështu zuri fill etika e gazetarëve.
00:07:33
Nuk qe e përsosur,
00:07:35
por na bëri punë gjatë shekullit të kaluar.
00:07:38
Dhe sot në Web,
00:07:40
jemi paksa si më 1915-n.
00:07:44
Dhe na duhet që rojet e reja
00:07:47
ta fusin këtë lloj përgjegjësie
00:07:49
në kodin që po shkruajnë.
00:07:51
E di që ka plot nga Facebook-u dhe Google-i këtu --
00:07:54
Larry dhe Sergey --
00:07:56
persona që kanë dhënë ndihmesë në ndërtimin e Web siç është sot,
00:07:58
dhe u qofsha falë për këtë.
00:08:00
Por na duhet vërtet të sigurojmë
00:08:03
që në këto algoritme të kodohet
00:08:06
një ndjesi e jetës publike, një ndjesi e përgjegjësisë civile.
00:08:09
Kemi nevojë për ju që të bëjmë të mundur transparencën e mjaftueshme për to
00:08:12
që të mund të shohim se cilat janë rregullat
00:08:14
që përcaktojnë se çfarë kalon nëpër filtrin tonë.
00:08:17
Dhe është e nevojshme të na lejoni një farë kontrolli
00:08:19
që të mund të vendosim
00:08:21
çfarë kalon e çfarë jo.
00:08:24
Sepse mendoj
00:08:26
se kemi vërtet nevojë që Interneti të jetë ajo çka
00:08:28
krejt ne kemi ëndërruar të jetë.
00:08:30
Na duhet që të lidhemi me njëri-tjetrin.
00:08:33
Na duhet që të njihemi me ide të reja
00:08:36
dhe njerëz të rinj, këndvështrime të reja.
00:08:40
Dhe kjo nuk ka për t'u bërë, po qe se
00:08:42
lihemi të gjithë të izoluar në një Web individual.
00:08:45
Faleminderit.
00:08:47
(Duartrokitje)
![[Sharing Session] Sosialisasi Use Case TSDN 2024](https://ruhnrawpgxrzdrgaohnf.supabase.co/storage/v1/object/public/images/video/JvgwCOmM9Zw/thumbnail.jpg)
