00:00:01
[Musika]
00:00:08
[Musika]
00:00:16
m
00:00:23
[Musika]
00:00:35
unang-una
00:00:37
Tagalog bilang batayan ng wikang
00:00:41
pambansa ay
00:00:45
wikang sumasalamin sa mahabang
00:00:49
kasaysayan ng mga Pilipino ito ay isang
00:00:52
wikang
00:00:54
nagpapakilala kung ano ang mga
00:00:57
Filipino at kung Ikaw ay isang manunulat
00:01:03
at gusto mong
00:01:06
ah maging bahagi ng paglalarawan tungkol
00:01:12
sa iyong bayan ay Dito ka mag ah itong
00:01:15
itong wikang ito ang iyong gagamitin ang
00:01:18
pinakaunang maging tagpuan namin ng iba
00:01:21
pang mga nagsasalita sa ibang wika ano
00:01:23
bata ito sa aking karanasan no lagi't
00:01:25
laging wikang Filipino ang unang tagpuan
00:01:28
no At pagdating sa tag po ang iyan doun
00:01:30
magsasa sanga no either ah Sasa ako sa
00:01:34
engles Depende sa konteksto o Sasa ako
00:01:37
sa Bisaya Depende sa konteksto o Sasang
00:01:39
ako sa sa iba pang mga wika no at
00:01:44
pagkatapos non muling bumabalik sila sa
00:01:47
tagpuang iyon no kailangan
00:01:50
Ah yung isang malawak na kilusang
00:01:54
pangmasa gaya ng nangyari nung
00:01:58
1970s na
00:02:00
nagsusulong ng paggamit ng sarili nilang
00:02:04
wika at pagkokonekta sa sarili nilang
00:02:08
kultura hindi lang problema ng wika yan
00:02:11
eh problema to kung papaano tayo
00:02:15
mag-isip nag-iisip ba
00:02:17
tayo ng alinsunod doun sa kultura ng mga
00:02:23
wika at kultura ng mga iba't-bang ah
00:02:28
grupong etniko dito sa sa Pilipinas o
00:02:34
ang pinaninindigan pa rin natin no ay
00:02:37
yung balangkas na
00:02:46
[Musika]
00:02:53
kolonyal sa larangan po ng wika at ng
00:02:55
pagkatuto ng wika at sa larangan po ng
00:02:58
edukasyon Hindi naman nag-aaway-away at
00:03:02
walang kompetisyon ang mga resulta ng
00:03:04
mga
00:03:05
pag-aaral ang sariling wika ay ang daan
00:03:08
papunta sa Filipino at papunta sa iba
00:03:12
pang wika banyagan o wikang o ibang wika
00:03:17
sa Pilipinas hindi ito sariling wika
00:03:20
laban sa Pilipino Hindi ito sariling
00:03:23
wika laban sa kailangan pagkilala ang
00:03:27
mga Pilipino na sa mga Dato sa
00:03:31
kasaysayan ay nakasulat sa ibang wika
00:03:35
pag pupunta ka sa National Archives
00:03:37
marami sa ating mga dokumento do nasa
00:03:39
wikang Espanyol at marami rin ang nasa
00:03:42
wikang engles na makikita mo mga
00:03:44
dokumento na nasa National Library
00:03:46
ngayon ang lente lenteng kultural na
00:03:49
ginamit ay mula sa mga Amerikano at
00:03:53
Espanyol so sa pagbasa ng mga dokumento
00:03:55
na yan kailangan ang lenteng kultural na
00:03:58
ginagamit ay mula sa kulturang Pilipino
00:04:02
so Babalikan ko ung pagpapakahulugan ang
00:04:05
pagpapakahulugan ng mga Pilipino ay iba
00:04:08
sa pagpapakahulugan ng mga kastila at
00:04:10
Amerikano so para sa mga makabagong
00:04:12
istoryador na pilipino dapat mula sa
00:04:15
lenteng kultural ng mga Pilipino
00:04:17
tinitignan mo ang mga dokumentong
00:04:19
kolonyal at maiintindihan mo lang yan
00:04:23
kung ginagamit mo ang wika bilang
00:04:25
impukan kuhan ng pag-unawa ng kasaysayan
00:04:29
at at kultura sa library ng up Actually
00:04:33
ang pinakamayaman o pinak komprehensibo
00:04:36
kung pag-uusapan natin yung collection
00:04:38
ng ng Ah resources sa sa Filipino kasi
00:04:42
ang library ng up may policy na iac ang
00:04:46
lahat ng mga nailimbag sa Pilipinas
00:04:50
kasama diyan yung mga nasusulat sa
00:04:52
wikang Filipino So lahat lahat kung kung
00:04:54
ano man yung ah na-publish na tinatawag
00:04:57
naming filipinana o yung mga
00:05:00
ah materyales na tungkol sa sa Filipino
00:05:05
Pilipinas Naisulat ng mga filipino yun
00:05:09
yung mga composisyon ng mga filipin
00:05:11
materials so umaabot tayo sa ngayon mga
00:05:16
111000 na total na mga titles ng
00:05:22
filipinana Gan karami ah bahagi ako
00:05:26
noong henerasyon na lumaki talaga sa
00:05:29
Ingles no
00:05:31
Ah wala kaming ano filipino subjects ni
00:05:35
wala kaming Philippine History SAO non
00:05:38
so noun pa man sa Ton medyo nagre-react
00:05:41
na ako na bakit ganon
00:05:43
Ah so nung pagka-graduate ko ako mismo
00:05:48
nag ah naghanap ng paraan para Nagpunta
00:05:52
ako sa hulo nagturo ako doon kasi gusto
00:05:54
kong malaman yung kumbaga eh parang yung
00:05:57
tunay na kondisyon ng ng lipunan ano no
00:05:59
ah at nag-enroll na ako sa UP doon
00:06:02
nagsimula yung pagkamulat ko ah sa mga
00:06:06
nangyayari at alam mo na naman yung
00:06:07
panahon na iyon yun yung panahon na ng
00:06:10
aktibismo na ah kinukwestyon ng lahat ng
00:06:13
mga pamantayan sa lipunan hindi lamang
00:06:16
sa kultura kundi sa ekonomiya sa
00:06:18
pulitika lahat no talagang hinahanap
00:06:20
natin non yung ah kumbaga yung sarili
00:06:23
nating identidad ah and sa kultura
00:06:27
napakalakas noon ah sa up lalawan naan '
00:06:30
ba nung nililinang natin yung wikang
00:06:33
Filipino within the university ah merong
00:06:36
mga objection mula sa mga mga leader ng
00:06:39
ating bansa na Ano ba yan bakit ah
00:06:42
backward na tayo English is the medium
00:06:45
instruction it's the lingua Franca of
00:06:46
the world bakit ganon ganon ganon so si
00:06:50
Ah si Dr kipas Dr Tet maceda with the
00:06:55
support of some officials ng up system
00:06:57
ah pumunta sa congreso para magkaroon ng
00:07:01
Linaw ang ating mga kongresista mga
00:07:04
senador at ang iba't ibang mga opisyal
00:07:07
na ating pamahalaan para makita nila ah
00:07:10
kung ano ba yung policy sa wika ng up at
00:07:14
kung paano ito makakatulong sa pag-unlad
00:07:16
ng ating bayan isang usapin ng
00:07:18
oryentasyon ito ng ating sistemang
00:07:20
pang-edukasyon kasama ng Unibersidad ng
00:07:23
Pilipinas ah nitong mga nakaraang taon
00:07:26
ng mga
00:07:26
neoliberal na mga reporma ibig sabihin
00:07:29
sabihin yung pagsasapamilihan
00:07:31
yung
00:07:33
pagsasalakay
00:07:35
ay naglalayo sa ating Unibersidad mula
00:07:40
sa dapat niyang talagang oryentasyon at
00:07:42
tungkulin sa ating lipunan ang
00:07:45
nangyayari ay ah nahuhumaling yung ating
00:07:48
mga administrador na pagsikapan na
00:07:51
lamang na mapataas yung ating
00:07:52
competitiveness sa pandaigdigang
00:07:55
pamilihan kund man sa pamilihan sa Asia
00:07:58
na pang edukasyon doun na lamang ibig
00:08:01
sabihin Paano maibebenta ng mabisa ang
00:08:05
edukasyon sa Pilipinas sa ibang mga
00:08:08
bansa kaya yung oryentasyon ng edukasyon
00:08:11
ay hindi na Paano natin pagsisilbihan
00:08:13
ang mga nakaraming kabataan tandaan
00:08:16
natin na kailang lang naman naging hindi
00:08:19
na issue yung usapin ng wika Pero pwede
00:08:22
nating sabihin na hindi no marami pa rin
00:08:25
sa mga pulitiko natin hindi nila alam no
00:08:27
ah at naniniwala pa rin na dapat Ingles
00:08:31
ang wika
00:08:33
natin pero ang datos ay talagang hindi
00:08:37
lalapat doon eh Ah karamihan ng mga
00:08:39
Pilipino ay hindi Nam
00:08:41
mag-ingles pero karamihan ng mga
00:08:44
Pilipino kung hindi man lahat ay
00:08:47
marunong mag-pilipino
00:08:53
sa lahat
00:08:56
ng kasama ko ang mga magaaral ng
00:09:00
[Musika]
00:09:04
upl kung pag-uusapan natin yung malawak
00:09:08
na masa ng sambayanan no at gusto natin
00:09:11
na magkaroon ng ah pagkakaisa isang
00:09:15
importanteng sangkap kung gusto natin
00:09:17
ang tinatawag nating pambansang
00:09:21
pagkakakilanlan at pagkakaisa isang
00:09:25
makapangyarihang instrumento ung meron
00:09:28
kang iisa wika o Yun yung ano yun yung
00:09:32
Ah medyo palagian ang sinasabi pero sa
00:09:37
katotohanan palagian ding nilalabag
00:09:40
dahil nga instrument ang wika eh pwede
00:09:42
mo i-ulat eh So pwede mo rin namang
00:09:45
magamit ang wika para hindi ka pa hindi
00:09:48
ka makapag-concentrate
00:09:59
siguro
00:10:00
ah pakita na mas mataas ako sa inyo Mas
00:10:05
prestigious yung aking wika at mas
00:10:07
nakapag-aral ako kaya ganon may sariling
00:10:10
katangian yung wika na kung minsan nga
00:10:12
sabi nga nila language is an ideology
00:10:15
siya mismo kumokontrol na sa tao sa
00:10:17
pag-iisip ng tao miyembro ako noon ng
00:10:21
kaakbay ah na pinamunuan ni Jose
00:10:26
diokno ang sabi sa akin Jose jokno
00:10:31
Sayang hindi ako marunong magsalita ng
00:10:34
tagalog masyado samantalang batangueno
00:10:37
siya ah Makikita mo ah pinapadala niya
00:10:41
kami sa mga tinatawag naming pulong
00:10:44
bahay o pulong bayan sapagkat sa panahon
00:10:48
na iyon kaming nasa academya ay
00:10:51
pinapupunta ni pepe joke no Jose w joke
00:10:55
no sa mga komunidad mahihirap na
00:10:59
komunidad at sa bayan para ipaliwanag
00:11:02
ang
00:11:04
halimbawa utang ng ng Pilipinas sa imf
00:11:09
World Bank Paano ka
00:11:11
mag-iingles
00:11:13
no so nakakatawa nung isang beses
00:11:16
pinapuntahan niya ako at si Don pagusara
00:11:20
na nag na Cebuano katulad ko na
00:11:25
nagsusulat yun sa
00:11:28
Tagalog ah kasi ang akala naming tagalag
00:11:32
minememorya namin ung Panganiban tesauro
00:11:35
no at Syempre nag-research kami kung
00:11:38
paanong Paano namin sasabihin itong
00:11:40
napak kumplikadong ekonomikong issue at
00:11:44
puno yung aming mga salita ng mga
00:11:46
datapwat sa makatuwid ganon at sinabihan
00:11:49
kami pagkatapos ng mga tao na
00:11:52
naintindihan naman namin kayo pero hindi
00:11:56
na namin ginagamit ang datapwat at saat
00:11:59
tuwid ganon Ah yung lingua Franca yun
00:12:03
ang naiintindihan ng karamihan
00:12:08
ah
00:12:10
Dahil iba't iibang Grupo tayo buhat sa
00:12:15
Norte hanggang
00:12:18
Mindanao
00:12:21
magkakaibang tribo ay hindi ko gustong
00:12:25
tribo dahil ah
00:12:30
minaliit Ang galing sa tribo tayo tayo
00:12:34
mismo nag-aaway-away tayo kung ano ba
00:12:36
talaga ang magiging filipino language
00:12:39
ang aking example Actually diyan yung
00:12:41
Bahasa malay at saka Bahasa Indonesia
00:12:43
sana nag ganon tayo kaso Nandito na tayo
00:12:46
sa panahon ngayon na global na ang ating
00:12:49
mga workers tapos nag Asian integration
00:12:52
pa tayo Napakahirap ng ibalik yung
00:12:56
nakaraan ang maganda na lang na nakikita
00:12:58
ko ngayon mas magaling mag-explain yung
00:13:01
mga estudyante namin in
00:13:03
Filipino so sa palagay ko yung Kahit na
00:13:08
hindi iisa lang ang ating policy talaga
00:13:10
sa wika Palagay ko somehow umandar eh
00:13:14
dahil ang galing talagang mag-explain ng
00:13:16
mga bata ngayon in the Filipino language
00:13:19
kumpara sa aming henerasyon Hindi naman
00:13:21
po namin ine-expect na makapag-adjust po
00:13:23
lahat ng gagamit pero syempre Umaasa po
00:13:26
kami na syempre magamit din po kasi
00:13:29
Syempre Pagka nagkaroon na po tayo ng
00:13:31
sarili nating keyboard layout parang
00:13:33
maisip na po natin lagi na Syempre
00:13:36
parang mas convenient na rin gamitin
00:13:37
yyung Filipino language kasi may design
00:13:39
na po tayo e for it isa rin po siyang
00:13:41
way para hindi rin po tayo mapag-iwanan
00:13:44
ng mga ibang bansa sana yyung project na
00:13:47
rin namin
00:13:58
mag-inspeksyon benefit naman yung
00:13:59
language Lahat naman tayo magbe-benefit
00:14:01
kasi yun yung culture natin e sarili
00:14:03
natin yun dinevelop namin yung keyboard
00:14:05
layout nito gamit ng 10.7 million
00:14:08
Filipino words mula sa bantay wika
00:14:09
project ng Triple E ni sir randle cajote
00:14:13
tiningnan namin kung ano yung most
00:14:14
frequently used Filipino letters So
00:14:16
nakita namin na A N G S T at yung iba pa
00:14:20
na letters tapos doon namin nilagay sa
00:14:22
gitna yung pinadas na gamitin para mas
00:14:25
madali siya abutin
00:14:27
[Musika]
00:14:36
para sa akin kasi ang wika ay mahalaga
00:14:39
kasi ito yung paraan mo talaga Paano ka
00:14:41
makakapagturo sa estudyante May mga
00:14:43
bagay na higit na na
00:14:46
naiintindihan at na ibabahagi ng mas
00:14:49
mainam kapagka Filipino ang ginagamit
00:14:52
kadalasan nga Tagalog eh kasi ah kapag
00:14:56
tagalog biglang parang nag-pay attensyon
00:14:59
ng malalim yung ano estudyante no yun
00:15:01
ang ano yun ang
00:15:03
pinaka pinakadahilan kung bakit
00:15:06
gumagamit ako ng Filipino hindi para sa
00:15:08
kung ano pa man kung hindi talaga para
00:15:10
lang maging mas mabisa yung pagtuturo ko
00:15:12
yung aking karanasan diyan na sa tingin
00:15:16
ko ay importante rin yyung ah role ng
00:15:20
wika ah sa pag sa lecture kapag meron
00:15:24
akong binabahagi sa mga estudyante na
00:15:27
mga konsepto in Filipino then Makikita
00:15:30
mo sa mga mata nila na lumalaki sabihin
00:15:33
nakaka nagre-resign sa kanila
00:15:36
naiintindihan nila yung aking unang
00:15:38
mesis ay isang etnograpiya ng ng
00:15:42
pag-aaral sa buhid Mangyan no ang nag
00:15:44
nagtulak sa akin nag-impluwensya ng is
00:15:47
sa Pilipino yung aking adviser non si ah
00:15:50
Dr Padilla no siya rin yung unang is mga
00:15:54
unang mga antropologo nagsulat ng kanang
00:15:57
disertasyon sa Pilipino
00:15:59
so pero kanyang pinag-aralan kasi hanun
00:16:01
mang yan yung aking pinag-aralan a buhid
00:16:03
Mang yan So yung aking ginamit ay
00:16:05
Pilipino medyo Matagal nga naging ano e
00:16:08
yung pagbalik no nung 1995 ko ginawa y
00:16:11
aking pag-aaral ah Nung isang taon
00:16:13
Nagpunta ako sa mga buhid mang yan
00:16:15
Nagdala ako ng kopya nung aking thesis
00:16:17
no binigyan ko si lak yaum si mayor yaum
00:16:20
ng buhid no at ilang mga buhid leaders
00:16:24
doon at tuwang-tuwa si si ano si si si
00:16:28
si yaum no at pagmamalaki niya sa lahat
00:16:30
ng leader titingan
00:16:32
niung thesis pinapakita niya Sabi niya
00:16:35
ito yung unang-unang libro na kayaang
00:16:38
basahin at maintindihan Hindi na lamang
00:16:41
ito nakagapos sa layuning paun rin ang
00:16:45
wikang Pilipino nakabase sa Tagalog ang
00:16:47
ating layunin ay ibase ito sa lahat ng
00:16:52
ano ng wika kaya ngayon sawin at sa
00:16:55
gustuhin natin ay umaalagwa tayo
00:16:58
halimbawa nag-uusap tayo ng pilipino
00:17:00
pwede naman Pilipinong Bisaya ' ba pwede
00:17:02
naman Pilipinong Bicol ano ' baan tipo
00:17:05
Bakit ano hindi kin kailangan maging
00:17:07
purista tayo tulad ng lagi lang saaking
00:17:09
sinabi ni Roger sikat kung anong
00:17:11
sinasabi ng kalula mo yun ang wikang
00:17:13
lalabas Nagkataon siguro na nasapol ng
00:17:16
wika natin dito no yung pagpapalabas ng
00:17:19
aking mga pananaw sa buhay no ah at
00:17:23
habang ginagamit ito lalo ko napapansin
00:17:25
no habang ginagamit ang wikang ito ay
00:17:28
lalo naipapaliwanag ang kompleksidad ng
00:17:31
ating mga buhay na hindi madali para sa
00:17:33
aking gawin kung ibang wika ang aking
00:17:36
ginagamit
00:17:41
[Musika]
00:17:47
[Musika]
00:17:58
k
00:18:04
[Musika]
00:18:09
[Musika]
00:18:21
[Musika]
00:18:29
c
00:18:32
[Musika]
00:18:44
[Musika]