00:00:03
Batman Joker'i öldürmeli mi?
00:00:04
Kara Şövalye'ye sorsaydın onun katı öldürmeme kuralıyla birlikte cevabı kesinlikle hayır olurdu
00:00:10
Aslında, [Batman sesiyle]
"Kesinlikle hayır."
00:00:13
Düşündüğümüz zaman, bu adamın ahlak anlayışı oldukça Kantçı.
00:00:16
Joker ne yaparsa yapsın, iyi insanların geçemeyeceği bazı çizgiler var ve Batman için öldürme kesinlikle bu çizginin yanlış tarafında kalıyor.
00:00:25
Ancak, burada gerçekçi olalım: Joker öldürmeyi asla bırakmayacak.
00:00:29
Elbette, Batman onu tekrar Arkham'a atacak, ama hepimiz biliyoruz ki dışarı çıkacak - her zaman dışarı çıkıyor - ve serbest kalır kalmaz, tekrar öldürecek
00:00:37
ve sakatlayacak, terörize edecek
00:00:39
ve bu durum azda olsa Batman'in suçu değil mi?
00:00:44
Batman yüzlerce kez Joker'i öldürme fırsatı yakaladı
00:00:48
Şimdiye kadar her hangi birini Joker'in kurbanı olmaktan kurtaracak gücü vardı
00:00:53
Bir katili durdurma yeteneğine sahipsen ve yapmazsan, ahlaki açıdan temiz misin çünkü öldürmedin
00:00:59
Yoksa yapılması gerekenleri yapmayı reddettiğin için ahlaki açıdan kirli misin
00:01:04
[Tema Müziği]
00:01:14
Peki, neden Batman'i Kantçı olarak tanımladım?
00:01:17
Güzel, 18. yüzyılda Alman Filozof Immanuel Kant'ın - şimdi Kantçılık olarak bilinen - düşünce okulu tarafından düzenlenen fikirleri oldukça basittir.
00:01:24
Daha doğrusu: Kesindir
00:01:26
Kantçılık tamamen ahlak kurallarına uymakla ilgilidir
00:01:29
Ahlaki kuralları ihlal etmek için herhangi bir istisna veya herhangi bir mazeret bulunmamaktadır
00:01:34
Ve adamımız Batman, ne olursa olsun koduna sadık kalmaya çalışıyor.
00:01:38
Ama ahlaka başka türlü yaklaşan yöntemlerde var
00:01:40
Davranışımızın arkasındaki hedeften ziyade, eğer sonuçlara daha fazla dikkat edersek ne olur?
00:01:45
Bunu yapan bir ahlaki teori Yararcılıktır.
00:01:47
Faaliyetlerimizin sonuçlarına veya önemine odaklanır ve niyetleri konu dışı olarak değerlendirir.
00:01:53
Bu fikirde, iyi sonuçlar iyi hareketlere eşittir.
00:01:56
Peki, iyi bir sonuç nedir?
00:01:58
Modern Yararcılık, 18. yüzyılda İngiliz filozofları Jeremy Bentham ve John Stuart Mill tarafından kuruldu
00:02:03
Fakat teorinin kökeni Antik Yunan düşünürü Epikür'e dayanıyor
00:02:08
Tüm bu adamlar, eylemlerin, ürettikleri mutluluk veya zevk açısından ölçülmesi gerektiğine karar verdiler.
00:02:14
En sonunda, iddia ettiler, mutluluk nihai sonumuzdur - bunun için her şeyi yapıyoruz
00:02:19
Bunu şöyle düşün, yaptığın bir çok şeyi, başka şeyler uğruna yapıyorsun
00:02:23
İyi not almak için ders çalışıyorsun.
00:02:25
Para kazanmak için çalışıyorsun.
00:02:26
Ama neden iyi notlar veya para istiyorsun?
00:02:29
Verebileceğimiz farklı cevaplar var-belki de zekamızı kanıtlamak için, veya ebeveynlerimizin onayı için, veya istediğimiz kariyeri bize sunacak bir derece için
00:02:37
Ama neden o belirli kariyeri istiyoruz?
00:02:39
Neden onaylanmak istiyoruz?
00:02:40
Sorular sormaya devam edebiliriz, ama eninde sonunda cevabımız dibe vuracaktır
00:02:44
"İstediğim şeyi istiyorum çünkü beni mutlu edeceğini düşünüyorum."
00:02:47
Hepimizin isteyeceği şey bu - herkesin ortak noktası olan bir kaç şeyden biri.
00:02:51
Ve Yararcılar, ahlakımızı sürdürecek şeyin bu olduğuna inanıyorlar.
00:02:55
Kant gibi, Yararcılar ahlaki bir teorinin herkes için eşit bir şekilde uygulanması gerektiğini kabul eder.
00:02:59
Fakat bunu yapmanın yolu, onu gerçekten sezgisel bir yere yerleştirmekti.
00:03:04
Ve gerçekten zevk aramak ve acıyı önlemek için ilkel arzudan başka bir şey daha basit değildir.
00:03:08
Dolayısıyla, Yararcılığın hedonistik bir ahlaki teori olduğu sıkça söylenir - bu iyinin hazza eşit olduğu anlamına gelir ve ahlaki olarak, zevk ve mutluluğu sürdürmek ve acıyı önlemek için çalışmak gerekir.
00:03:20
Ancak Yararcılık, egoist bir teori değildir
00:03:24
Egoizm, herkesin ahlaki olarak kendi iyiliğini sürdürmesi gerektiğini söylüyor.
00:03:28
Bunun aksine, Yararcılık diğerlerini de gözetir
00:03:32
Zevk ya da mutluluk aramamız gerektiğini söylüyor - yalnızca kendimiz için değil, ama mümkün olduğunca çok sayıda duygusal varlık için.
00:03:37
Resmi deyişle:"Her zaman, en büyük için en büyük yararı üretmek için hareket etmeliyiz."
00:03:43
Bu Yarar İlkesi olarak bilinir
00:03:46
Tamam, hiç kimse onlara zevk araması gerektiğini söyleyen bir felsefi disiplinle ters düşmez.
00:03:50
Ama, bazen insanlara en çok keyif veren şeyi yapmak senin istemediğin bir şeyi yapman anlamına gelebilir.
00:03:57
Bu, genel anlamda daha iyi sonuç almak için, zevkinizi feda etmeniz anlamına gelebilir.
00:04:01
Doğum gününde ailenin istediğin herhangi bir lokantayı tercih edebilirsin demesi gibi
00:04:04
Sizi en çok mutlu edecek şey Tayland mutfağıdır, ama ailenin geri kalanının mutsuz olmasını sağlayacaktır
00:04:09
Şöyle Çin'liyi seçtiğinizde ise - kimsenin favorisi değildir, ama herkes idare edebilir - o zaman bir Yararcı gibi düşünmüş olursun.
00:04:15
Grubun en mutlu mutluluğunu doğuran eylemi siz seçtiniz, ancak diğer alternatiflerden daha az mutluluk üretti.
00:04:22
Sorunun, büyük kısmı, hepimiz kendimizden yanayız.
00:04:26
Her birimiz kendi menfaatlerimizin lehine bir ön yargı ile yaklaşırız.
00:04:29
Bu mutlak kötü bir şey değildir - kendinize önem vermek hayatta kalmayı teşvik etmenin iyi bir yoludur
00:04:34
Ahlak söz konusu olduğunda, Yararcılar der ki, özel olduğun kadar, hiç kimseden daha özel bir konumda da değilsindir
00:04:40
Bu nedenle, çıkarlarınız önemlidir, ancak başkalarınınkinden daha fazla değildir.
00:04:43
Şimdi, bunu kabul ettiğinizi söyleyebilirsiniz
00:04:45
Yani, hepimiz kendimizi cömert ve özverili olarak düşünmekten hoşlanıyoruzdur
00:04:48
Eminim ki tamamen iyi birisin - ancak itiraf etmelisiniz ki bazı şeyler daha önemli - önemli, riskli - bazı yabancılarla değil, sizinle ilişkilendirildiği zaman
00:04:59
Böylece, Yararcılar ahlaki kararlarımızı yardımsever ve önyargısız seyirci haline getirdiğimizi öne sürmektedir.
00:05:05
Ne yapmam gerektiğini düşünmektense, bir grup yabancının ne yapmaları gerektiği konusunda danışmanlık yapıyor olsaydım ne düşüneceğimi düşünürdüm.
00:05:13
Bu şekilde, iyiye eğilimim oluyor, ama duygusal olarak çaba sarf etmedim.
00:05:16
Ve bir katılımcı değil, seyirciyim
00:05:19
Bu yaklaşımın grup için gerçekten en iyisi, hakkında adil ve tarafsız yargıya varma ihtimali çok daha yüksektir
00:05:25
Şimdi, Yararcılığı teste tabi tutalım, biraz Flash Felsefesi için Düşünce Balonuna geçelim
00:05:30
20. yüzyıl İngiliz filozofu Bernard Williams bu düşünce deneyini sundu
00:05:35
Jim Güney Afrika'da botanik bir keşif gezisindeyken, 20 kişilik yerli halktan oluşan bir grup ve bir grupta asker görüyor
00:05:42
Baskıcı rejimi protesto ettikleri için, gruptaki herkes idam edilecek
00:05:48
Komutan, Jim'e öylesine, misafir olduğu için suçlulardan birini vurma şansı verdi
00:05:54
Jim'in mahkumlardan birini vurması durumunda diğerlerinin gitmesine izin vereceğini söyledi
00:05:59
Ancak Jim reddederse, askerler 20 suçlunun hepsini vuracak.
00:06:03
Jim ne yapmalı?
00:06:04
Daha da önemlisi, sen ne yapardın?
00:06:07
Williams aslında bu görüşü Yararcılığın bir eleştirisi olarak sunuyor
00:06:11
Teori, Jim'in birini vurması halinde 19 kişinin kurtulacağını açıkça belirtiyor.
00:06:15
Ancak Williams, "Hiçbir ahlaki teori, masum bir hayatın alınmasını talep etmemeli" demektedir.
00:06:20
Kantçı gibi düşünürsek, Williams'ın görüşü şu, Başkomutanın tam bir pislik olmasının Jim'in şuçu olmadığını ve durumu kurtarmak için elini kana bulamak zorunda olmadığını savunur.
00:06:29
Kulağa oldukça basit gelse de, Yararcılık gerçek anlamda talepkar bir ahlak teorisidir.
00:06:34
Diyor ki, insanların bazen korkunç şeyler yaptığı bir dünyada yaşıyoruz
00:06:38
Ve eğer orada biz olsaydık, ve daha iyi şeyler yapma fırsatımız olsaydı, yapmalıyız
00:06:43
Ellerimizi kirletmek anlamına gelse bile
00:06:45
Ve kötü bir şeyler olduğunda onu önleyebileceğim zaman oturup öylece izlersem, ellerim zaten kirli oluyor.
00:06:50
Yani, Jim bunu bir adam öldürmek gibi düşünmemelidir.
00:06:53
O adam zaten öldü, çünkü hepsi öldürülecekti
00:06:57
Bunun yerine, Jim kararını 19 kişiyi kurtarmak için ne yapması gerektiğini düşünmelidir.
00:07:01
Ve Batman'in zaten, Joker'i öldürmesi gerekiyor
00:07:04
Teşekkürler, Düşünce Balonu
00:07:05
Şimdi, Yararcılık ahlak teorisini takip etmek istediğinize karar verirseniz, seçenekleriniz var
00:07:09
Özellikle, ikisi
00:07:11
Bentham ve Mill ilk kez ahlak teorilerini ortaya attığında, şimdi Davranışsal Yararcılık olarak bilinen ve bazen klasik Yararcılık olarak adlandırılan bir formdaydı
00:07:19
Ve bu, herhangi bir durumda, en büyük mükafat için en büyük iyiyi üreten eylemi seçmeniz gerektiğini söylüyor. Nokta.
00:07:25
Ancak bazen, en büyük mükafat için en büyük yararı üretecek olan hareket yanlış görünüyor gibi görünebilir
00:07:30
Örneğin, bir cerrahın beş hastası var, hepsi nakil için bekliyor
00:07:34
Birinin kalbe, diğerinin akciğere ihtiyacı var. İkisi böbrek bekliyor ve sonuncunun karaciğer ihtiyacı var
00:07:38
Doktor, bu hastaların isimlerinin nakil listesine gelemeden hepsinin öleceğinden emindi
00:07:43
Ve ailesi olmayan bir komşusu varmış gibi görünüyor
00:07:46
Tamamen toplumdan uzak. Üstelik çok iyi biri değil
00:07:49
Doktor, bu adamı kimsenin özlemeyeceğini biliyor
00:07:52
Ve biraz mucize ile, komşu beş nakil hastasıyla da eşleşiyor
00:07:56
Öyle görünüyor ki, komşu için kötü bir gün olsa da, davranışsal-yargı'ya göre komşuyu öldürmeli ve organlarını beş hastaya vermelidir
00:08:04
En iyi sonuç için en iyi şey bu
00:08:06
Evet dersek, bir masum insan ölür ancak beş masum insan kurtarılır
00:08:10
Bu acımasız gibi görünebilir, ancak kimin yaşadığı göz önüne alınmaksızın acının acı olduğunu unutmayın
00:08:15
Yani komşunun ölümü, nakil listesinde ölen hastaların ölümünden daha kötü değil
00:08:20
Aslında beş ölümün, beşinden daha az kötüydü
00:08:24
Bunun gibi deneyler, bazı Yararcıların teorileri için başka bir çerçeve geliştirmelerine yol açtı
00:08:29
Bunlardan biri: Kural Yararcılığı
00:08:32
Teorinin bu versiyonu, kurallar ile yaşamanız gerektiğini söylüyor; genel olarak, en büyük iyiyi en büyük şeye yöneltecek gibi görünüyor
00:08:38
Öyleyse, evet, masumların katledilmesinden dolayı en büyük mükafat ve en büyük iyiliğe ulaşılabilecek durumlar olacak
00:08:45
Fakat, Kural Yararcılığı uzun vadeli ve daha büyük ölçekli düşünmemizi istiyor
00:08:49
Ve genel olarak, masum insanların organları için hasat edilmek üzere sokaktan toplandıkları bir toplumda yaşamak, sana olabileceklerden sürekli korkman gereken bir toplumdan çok daha az faydalı olacak
00:09:00
Dolayısıyla, Kural Yararcılığı, kısa vadede faydayı en üst düzeye çıkaracak eylemlerden kaçınmamıza ve zamanın çoğunluğu için fayda sağlayacak kurallara uymamızı sağlar
00:09:10
İnsan organlarının sahibi olarak, bu yaklaşım sizin için mantıklı olabilir
00:09:13
Ama yine de söylemeliyim ki: Eğer Batman her iki uygulayıcıdan biri olsaydı, Joker için pek iyi olmazdı
00:09:19
Bugün Yararcılığı öğrendik
00:09:21
Yararlılık İlkesi'ni inceledik, ve Davranışsal Yararcılık ile Kural Yararcılığı arasındaki farkı öğrendik
00:09:27
Bir dahaki sefere başka bir ahlaki teori olan Sözleşmeciliğe değineceğiz
00:09:31
Crash Course felsefe PBS Digital Studios ortaklığıyla üretilir
00:09:35
Kanallarına gidip, şovların en son bölümlerinin bir oynatma listesine göz atabilirsiniz
00:09:38
The Good Stuff, Gross Science, and PBS Idea Channel
00:09:42
Crash Course'un bu bölümü, Doktor Cheryl C. Kinney
00:09:45
ve diğer mükemmel insanların katkısıyla Crash Course Studio'da çekildi ve eşit ölçüde fantastik grafik ekibimiz Thought Cafe
