Gen sürüşü teknolojisi nedir ve nasıl çalışır?

Gen sürüşü, genetik mühendisliği ile yeni genlerin bir popülasyonda hızlı ve kalıcı bir şekilde yayılmasını sağlayan bir yöntemdir. Bu teknoloji, yeni genlerin yavrulara yüksek oranda aktarılmasını ve eski genlerin yerine geçmesini sağlar.

CRISPR teknolojisi nedir?

CRISPR, canlıların genetiğini istenilen şekilde hızlı ve etkili bir şekilde değiştirebilen bir gen düzenleme teknolojisidir.

Sıtmanın etkileri nelerdir?

Sıtma, yüksek ateş, üşüme, çarpıntılar, baş ağrısı gibi semptomlara sebep olur. Beyin kan bariyerini aşarsa komaya, nöroloji hasarına veya ölüme yol açabilir.

Sivrisinekler neden hastalık taşıyıcıları olarak etkilidir?

Sivrisinekler, trilyonlarca miktarda olup hızlı üreyebilirler. Sadece birinin 300 yumurta bırakabilmesi onları ideal taşıyıcılar yapar.

Genetik mühendislik ile sıtma nasıl yok edilebilir?

Sıtmaya dirençli genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üretilerek bu genlerin doğada yayılması sağlanabilir. Bu, parazitin ev sahibi olarak sivrisinekleri kullanmasını engeller.

CRISPR teknolojisinin riskleri nelerdir?

CRISPR teknolojisi ile kalıcı genetik değişiklikler yapıldığında geri dönüşü olmayan sonuçlar doğabilir. Yanlış uygulandığında istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir.

Sıtmanın yayılma mekanizması nedir?

Sıtma, Plazmodium parazitinin sivrisineklerin ısırığı ile insanlara bulaşmasıyla yayılır. Parazit, karaciğerde çoğalır ve kan dolaşımına yayılır.

Genetic Engineering and Diseases – Gene Drive & Malaria

00:07:03

https://www.youtube.com/watch?v=TnzcwTyr6cE

Summary

TLDRSivrisinekler, sıtma ve diğer hastalıkların ana taşıyıcıları olarak önemli bir tehdit oluşturuyorlar. Genetik mühendislik ve CRISPR teknolojisi, sıtmayı yayılmayan sivrisinekler üretmek için kullanılarak bu soruna çözüm üretiliyor. Plasmodium parazitini taşımayan sivrisineklerin genetiği değiştirilerek hastalıkların yayılması durdurulabilir. Gen sürüşü adlı teknoloji, yeni genlerin hızla ve etkin bir şekilde popülasyonlarda yayılmasına olanak tanır. Ancak, bu teknolojinin kalıcı etkileri nedeniyle dikkatli kullanılması gerekmektedir. Sivrisineklerle ilgili projelerin geri dönüşü olmayan etkileri olabileceği için etik tartışmaları da yoğun bir şekilde devam etmektedir. Teknoloji doğru kullanıldığında, milyonlarca hayat kurtarılabilir, ancak risklerin de dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir.

Takeaways

🦟 Sivrisinekler, sıtma ve Zika gibi hastalıkların ana taşıyıcılarıdır.
🧬 CRISPR teknolojisi, genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üreterek hastalıkların yayılmasını önleyebilir.
🦠 Plasmodium paraziti, sıtmanın yayılmasında kritik bir rol oynar.
🔬 Gen sürüşü, genlerin popülasyonlarda hızla yayılmasını sağlar.
🌍 Sivrisineklerin genetiğini değiştirerek küresel sağlık sorunları büyük ölçüde azaltılabilir.
⚠️ CRISPR kullanırken geri dönüşü olmayacak sonuçların dikkatle ele alınması gerekir.
📉 Sıtma nedeniyle yılda milyonlarca insan etkileniyor, yarım milyon kişi ölebiliyor.
👶🏻 Her gün binden fazla çocuk sıtmadan ölüyor, acil çözümlere ihtiyaç var.
🔄 Genetik değişikliklerin sonuçları kalıcı olabilir, bu yüzden etik tartışmalara açık.
📈 Teknoloji ilerledikçe sivrisinek kaynaklı hastalıkların tamamen yok edilmesi mümkün olabilir.

Timeline

00:00:00 - 00:07:03
Genetik mühendisliği ile sivrisineklerin genetiğini değiştirerek sıtmayı yok etme potansiyelimiz araştırılıyor. Genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin, sıtma gibi hastalıkları taşıyamayan bireyler olarak doğada yayılması ve bu özelliklerin hızlıca popülasyona yayılması hedefleniyor. Teknoloji, genetik mühendislik metodları olan CRISPR ve gen sürüşü kullanılarak gerçekleştirilebilir. Ancak, tüm bir canlı türünün genetiğini değiştirmek riskli ve geri dönüşü olmayan bir deneyimdir. Etik ve biyolojik sonuçlar göz önünde bulundurulmalıdır.

Mind Map

Video Q&A

Gen sürüşü teknolojisi nedir ve nasıl çalışır?
Gen sürüşü, genetik mühendisliği ile yeni genlerin bir popülasyonda hızlı ve kalıcı bir şekilde yayılmasını sağlayan bir yöntemdir. Bu teknoloji, yeni genlerin yavrulara yüksek oranda aktarılmasını ve eski genlerin yerine geçmesini sağlar.
CRISPR teknolojisi nedir?
CRISPR, canlıların genetiğini istenilen şekilde hızlı ve etkili bir şekilde değiştirebilen bir gen düzenleme teknolojisidir.
Sıtmanın etkileri nelerdir?
Sıtma, yüksek ateş, üşüme, çarpıntılar, baş ağrısı gibi semptomlara sebep olur. Beyin kan bariyerini aşarsa komaya, nöroloji hasarına veya ölüme yol açabilir.
Sivrisinekler neden hastalık taşıyıcıları olarak etkilidir?
Sivrisinekler, trilyonlarca miktarda olup hızlı üreyebilirler. Sadece birinin 300 yumurta bırakabilmesi onları ideal taşıyıcılar yapar.
Genetik mühendislik ile sıtma nasıl yok edilebilir?
Sıtmaya dirençli genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üretilerek bu genlerin doğada yayılması sağlanabilir. Bu, parazitin ev sahibi olarak sivrisinekleri kullanmasını engeller.
CRISPR teknolojisinin riskleri nelerdir?
CRISPR teknolojisi ile kalıcı genetik değişiklikler yapıldığında geri dönüşü olmayan sonuçlar doğabilir. Yanlış uygulandığında istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir.
Sıtmanın yayılma mekanizması nedir?
Sıtma, Plazmodium parazitinin sivrisineklerin ısırığı ile insanlara bulaşmasıyla yayılır. Parazit, karaciğerde çoğalır ve kan dolaşımına yayılır.

View more video summaries

Get instant access to free YouTube video summaries powered by AI!

Subtitles

Auto Scroll:

00:00:02
Peki ya eğer Genetik mühendisliği kullanarak insanlığın
00:00:05
en azılı, en ölümcül belkide milyarlaca insanın ölümüne sebep olan bu yaratığı
00:00:11
durdurabilseydik, korkunç sivrisinek.Bu canlı diğer Hastalıklar ile birlikte sıtmayada yuvadır
00:00:17
dünyadaki en korkunç parazitlerden biri,
00:00:20
Muhtemelen gelmiş geçmiş en büyük katil
00:00:23
Sadece 2015 yılında
00:00:25
Yüz milyonlarca insan hastalanmış ve neredeyse yarı milyonu ölmüştür.
00:00:30
Yeni bir teknoloji bize sıtmayı tamamen yok etmemizi sağlıyacak kadar güç verebilir, ama yapmak için
00:00:35
Koca bir hayvan nüfusunu değiştirmemiz gerek
00:00:38
Aslında bu çokta büyük bir sorun değil, zaten laboratuvarlarda genetiği değiştirilmiş sinekler mevcut
00:00:43
Sıtma bu teknolojiyi kullanmak zorunda kalmamız kadar kötümü?
00:00:58
Sıtma Plazmodium adı verilen bir grup mikroorganizma tarafından oluşur:
00:01:03
Bu tuhaf tek hücreli mikroorganizmalar
00:01:08
tamamen sivri sineğe bağlıdır. Sıtma her zaman bir böcek ısırığı ile başlar.
00:01:13
Tükürük bezlerinde, yüzlerce sporozoitler böceğin sizi ısırıp derinizi geçmesiyle başlar,
00:01:18
içeri girdikten sonra hemen karaciğere giderler ve sessizce büyük hücrelerin içine girerler
00:01:23
bu sayede bağışıklık sistemine karşı saklanırlar. Bir ay boyunca gizli bir şekilde
00:01:28
hücreleri içten yerler ve yeni bir biçime geçerler:
00:01:32
küçük top şeklinde merozoitler. içeride çoğalırlar, kendilerinden yüzlerce oluştururlar
00:01:39
ve hücreleri patlatırlar. bu sayede binlerce parazit bir sonraki kurbanları alyuvarları bulmak için
00:01:43
dolaşım sistemine girerler. Fark edilmemek için,
00:01:48
öldürdükleri hücrenin parçalarını kullanırlar. Bir düşünün! Birini içeriden öldürmek
00:01:53
ve derilerini kamuflaj niyetine kullanmak, ne kadar korkunç!
00:01:58
Şimdi parazitler vahşice alyuvarlara saldırırlar ve patlayana kadar içlerinde çoğalırlar
00:02:03
daha sonra yeni alyuvar bulurlar ve döngü devam eder.
00:02:08
Ölü hücrelerin parçaları zehirli bir materyal yayınlarlar, buda güçlü bir
00:02:12
bağışıklık sistemini harekete geçirir ve grip gibi semptomlar ortaya çıkarırlar bunlar:
00:02:16
Yüksek ateş, üşüme, çarpıntılar, baş ağrısı. nadiren kusma ve ishal
00:02:21
eğer sıtma beyin kan bariyerini aşarsa
00:02:26
komaya, nöroloji hasarına yada ölüme sebep olur. Parazitler artık taşınmaya hazır
00:02:32
başka bir sinek daha hastalanmış insanı ısırırsa artık bir taşıyıcı olur ve bu döngü
00:02:36
yeniden başlar.
00:02:38
2015 yılında hamile kadınlarda görülen ve korkunç doğum hastalıklarına yol açan
00:02:42
Zika virüsü birden bire tüm dünyada hızlıca yayıldı. Sebebi yine sivrisinekler
00:02:48
Sivrisinekler mükemmel hastalık taşıyıcılarıdır.
00:02:51
200 milyondan fazladır dünyada varlar, Dünyada şu an trilyonlarca var ve
00:02:55
sadece 1 tanesi 300 yumurta bırakabilir. Teknik olarak
00:03:01
yok edilmesi imkansız birer parazit taşıma aracılar. Ancak bu gün bu savaşı yenmemizi sağlıyacak
00:03:06
yenmemizi sağlıyacak devrimsel bir teknoloji var;
00:03:10
CRISPR, insan tarihinde ilk defa elimizde Canlıların genetiğini istediğimiz bir şekilde
00:03:15
değiştirebileceğimiz, hızlı ve etkili bir şekilde yapan
00:03:20
aletler var.
00:03:23
Yani bir kaç grup böceklerin tamamen soyunu tüketmeye çalışmaktansa, neden sadece
00:03:28
canlıları parazit taşımaya el verişsiz bir hale getirsek ?
00:03:30
Bilim adamları genetik mühendisliği kullanarak
00:03:33
başarılı bir şekilde bir yeni bir Grup sivrisinek türü ürettiler bu sinekler yeni bir antikor
00:03:36
salgılayarak özellikle plasmodium parazitini hedef alırlar
00:03:41
Bu sivrisinekler asla sıtma hastalığını taşımayacaklar. Ancak sadece bir genetik özellği değiştirmek
00:03:47
yeterli değil. Bu değişimler 2 ye bölündüğü için zor bir iş
00:03:51
çünkü çoğu genler içlerinde 2 genom taşırlar
00:03:55
biri tedbir için yani muhtemelen 2 jenerasyon sonra dörde biri bu
00:04:00
yapay gene sahip olacak. milyarların içerisinde bu oran
00:04:04
çok zor farkediliyor.
00:04:06
Bir genetik mühendislik metodu gen sürüşü
00:04:09
bu problemi çözer.
00:04:10
Bu yeni genin ağır basmasını sağlar ve bir sonraki jenerasyonlarda
00:04:14
eski geni tamamen yok eder
00:04:17
99.5 sineğin bağışıklı gen olması sayesinde yavruların çoğu
00:04:22
bağışıklı geni taşıyacak. Eğer yeteri kadar genetiği değiştirilmiş sinekleri
00:04:28
doğaya salarsak sıtma karşıtı genler
00:04:32
aşırı bir derecede hızlıca yayılır.
00:04:34
Yeni genler kalıcı bir özellik olursa,
00:04:36
Plasmodium ana evini kaybeder.
00:04:40
Bilim adamlar bu olayların çok hızlı gelişeceğini bu sayede sıtma virüsünün
00:04:45
adapte bile olmayacağını düşünüyor, sıtma birden bire yok olabilir
00:04:48
Eğer bu sene kaç kişinin sıtmadan öldüğünü sayarsak
00:04:49
belkide yarım milyon çocuğun öldüğünü görürüz. Bu video başlayalı
00:04:53
5 çocuk öldü bile. Bazı bilim adamları bu teknolojiyi sonradan değilde daha
00:04:57
erkenden kullanmamızı söylüyor
00:05:00
Sivrisinekler bile bundan yararlanacaklar
00:05:04
çünkü bu parazit onlara hiçbir şey sağlamıyor.
00:05:09
Sıtma sadece bir başlangıç olabilir.
00:05:11
farklı türden sivrisinekler aynı zamanda Deng humması ve Zika taşıyor
00:05:13
Keneler Lyma hastalığı ve karasinekler veba yayıyor.
00:05:18
Milyonlarca insanın acı çekmesini engelleyebilir ve
00:05:23
Yüksek miktarda insanların ölümüne son verebiliriz.peki neden şuanda yapmıyoruz?
00:05:28
Bir neden, CRISPR sadece
00:05:30
dört yaşında yani şuana kadar bunu bu kadar hızlı ve güçlü bir şekilde
00:05:34
yapamazdık. Ve birkaç endişelerimiz var.
00:05:38
İnsanlar daha önceden tam bir canlı türünün
00:05:42
genetiğini değiştirmemişti
00:05:44
Bir kere yapınca,
00:05:45
artık geri dönüş yok yani doğru yapılması lazım yoksa
00:05:50
istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.
00:05:54
sıtma gibi bir olayda ise risk kabul edilebilir
00:05:58
genetik değişiklik genin tamamını değiştirmeyecek.
00:06:01
Sadece küçük bir kısmını.
00:06:04
En kötü olayda tedavinin çalışmaması yada
00:06:06
parazitin negatif yönde değişmesi.
00:06:11
Hala çok büyük tartışmalar var
00:06:14
Gen sürümü gibi güçlü bir teknoloji
00:06:17
çok büyük bir özenle kullanılmalıdır ve bir noktada kendimize sormalıyız
00:06:22
hergün 1,000 çocuk ölürken bu teknolojiyi kullanmamak etikmi ?
00:06:28
İnsanlık nasıl davranacağına bir kaç yıl sonra karar verecek
00:06:32
Halk tartışması bu teknolojinin çok gerisinde
00:06:36
Siz ne düşünüyorsunuz?
00:06:41
Bu video Patreon bağışları sayesinde yapıldı
00:06:44
eğer bize yardım etmek istiyorsanız sizde bağış yapın
00:06:49
çok memnun kalacağız. eğer konu hakkında daha çok şey öğrenmek istiyorsanız
00:06:53
Crisper hakkında başka bir videomuz daha var eğer bu sizin için çok fazla biyolojiyse alın size bir uzay listesi.
00:06:58
buyrun size bir uzay listesi. (Aziz Önder Saraç tarafından çevirilmiştir)